Jak pandemia wp?yn??a na w?aso?? intelektualn??

Inwestycje po pandemii? 

Ostatnie kilka tygodni brutalnie pozbawi?y nas z?udze?, ?e pandemia to przej?ciowy stan wysokiej, globalnej zachorowalno?ci na COVID-19. Nie trzeba by? ekonomist?, by stwierdzi?, ?e je?li zatrzymamy na kilka tygodni (a mo?e nawet miesi?cy) kr?c?ce si? ko?o, to jego ponowne wprawienie w ruch b?dzie wymaga?o wi?kszej si?y, ni?by to mia?o miejsce, gdyby ko?o chocia?by lekko nadal si? kr?ci?o. Niew?tpliwie, zamro?enie gospodarki wobec pandemii wywo?a szereg daleko id?cych skutków gospodarczych (jak chocia?by wzrost bezrobocia, wzrost skali upad?o?ci czy spadek dochodu narodowego) oraz zmian prawnych (cz?ste zmiany legislacyjne), które ??cznie stworz? ?rodowisko niesprzyjaj?ce inwestycjom. Z obaw? mo?na stwierdzi?, ?e kryzys najpewniej nie ominie zatem start-upów, z którymi nierozerwalnie wi??e si? w?asno?? intelektualna. Czy to jednak oznacza, ?e w czasach kryzysu nie ma miejsca na w?asno?? intelektualn?? Wr?cz przeciwnie.

Spory o w?asno?? intelektualn? w dobie pandemii

O tym, jak wa?ne s? zagadnienia zwi?zane z w?asno?ci? intelektualn? mieli?my okazj? si? przekona? w ostatnim czasie, gdy wedle doniesie? medialnych ameryka?ska spó?ka Fortress Investment Group’s Labrador Diagnostics (Labrador Diagnostics) mia?a pozwa? spó?k? BioFire Diagnostics o naruszenie praw z patentów. W chwili wytoczenia powództwa BioFire Diagnostics wypu?ci?a na rynek trzy próbne wersje testów na COVID-19 maj?ce wykorzystywa? technologi? obj?t? patentem Labrador Diagnostics. Wskutek nacisków spo?ecznych powództwo zosta?o cofni?te, a Labrador Diagnostics o?wiadczy?a, ?e w chwili wytoczenia powództwa nie mia?a wiedzy o tym, jaki by? cel wykorzystania obj?tych patentami technologii. W celu polubownego zako?czenia sporu Labrador Diagnostics zdecydowa?a si? udzieli? nieodp?atnej licencji na korzystanie z opatentowanej technologii na rzecz walki z COVID-19. Ta sytuacja obna?y?a jednak, fakt ?e w dobie pandemii mo?emy spotka? antagonistyczne podej?cia do wytworów w?asno?ci intelektualnej.

Solidarne podej?cie do wytworów w?asno?ci intelektualnej

Z jednej strony, codziennie zalewaj? nas informacje o buduj?cych i szlachetnych postawach ludzkich. Zawody medyczne pracuj? bez wytchnienia, wolontariusze robi? zakupy dla osób starszych, naukowcy nieodp?atnie udost?pniaj? swoje prace, prawnicy udzielaj? nieodp?atnych porad, a przedsi?biorcy – pomimo strat – udost?pniaj? swoje zak?ady pod produkcj? niezb?dnego sprz?tu do walki z epidemi?. Powstaje inicjatywa Open COVID Pledge, która w swoim za?o?eniu wskazuje na moralny obowi?zek wykorzystania i wspólnego rozwoju wszelkich narz?dzi i technologii niezb?dnych do walki z epidemi?, a w realizacji tego celu zach?ca zrzeszone w jej ramach podmioty do nieodp?atnego udost?pniania wytworów w?asno?ci intelektualnej. Projekt zrzesza potentatów takich jak Facebook, IBM, Intel, Amazon, Miscrosoft, Uber czy Hewlett Packard Enterprise, którzy albo wyra?aj? swoje poparcie dla przedsi?wzi?cia, albo dodatkowo przez okres pandemii i rok po jej zako?czeniu umo?liwiaj? nieodp?atne korzystnie z przys?uguj?cych im praw autorskich oraz patentów w celu diagnozowania, zapobiegania i walki z COVID-19.

Biznesowe podej?cie do wytworów w?asno?ci intelektualnej

Zdarza si? jednak i tak, ?e pomimo nadzwyczajno?ci obecnej sytuacji twórcom okre?lonych rozwi?za? przy?wiecaj? jednak bardziej biznesowe motywy. I jakkolwiek pod pewnymi wzgl?dami takie dzia?anie jest zrozumia?e, gdy? w opatentowanie okre?lonej technologii musia?y zosta? zaanga?owane istotne ?rodki, to dzia?anie podmiotów zas?aniaj?cych si? prawem patentowym nasuwa pytanie o dopuszczalno?? monopolizowania wiedzy obj?tej patentem w dobie globalnego zagro?enia. Czy obecna sytuacja nie jest swojego rodzaju stanem wy?szej konieczno?ci?

Powy?szy problem staje si? jeszcze powa?niejszy, je?li zastanowimy si? nad zupe?nie hipotetyczn? mo?liwo?ci? uzyskania monopolu przez jak?? firm? lub pa?stwo na wyniki prac nad testami, szczepionk? czy lekarstwem na COVID-19. W normalnych czasach koncerny farmaceutyczne prze?ciga?yby si? w tym, kto pierwszy wymy?li receptur? na szczepionk? i lekarstwo na COVID-19, a nast?pnie d??y?yby do tego, by z receptury korzysta? w sposób wy??czny. W obecnych czasach takie dzia?anie ju? nie tylko by?oby niekorzystne wizerunkowo, ale tak?e naganne moralnie. St?d WHO popar?a propozycj? Prezydenta i Ministra Zdrowia Kostaryki, którzy wyszli z inicjatyw? stworzenia katalogu praw wy??cznych do testów na obecno?? koronawirusa oraz leków i szczepionek przeciwko COVID-19 , które mia?yby by? obj?te otwart? licencj? na cele walki z pandemi?.

Ta inicjatywa, jak równie? inne historie, w których uprawnieni z patentów finalnie nie zdecydowali si? na dochodzenie roszcze? w wyniku narusze?, je?li do nich dosz?o w zwi?zku z walk? z COVID-19, daj? nadziej?, ?e wy??czno?? patentów nie zablokuje prac nad testami, szczepionk? i lekarstwem na t? chorob?. Gdyby jednak nawet tak si? sta?o to w wielu porz?dkach prawnych istniej? mo?liwo?ci prawne zezwalaj?ce na korzystanie z patentu w imi? wy?szego celu – np. korzystanie z niego dla celów pa?stwowych w niezb?dnym wymiarze (w polskim systemie prawnym ta instytucja zosta?a okre?lona w art. 69 ust. 2 PWP). Tym niemniej, niezale?nie od mo?liwo?ci skorzystania z patentu pomimo braku zgody uprawnionego, odrobina dobrej woli ze strony uprawnionych z patentów i zmiana ich podej?cia do w?asno?ci intelektualnej w imi? wy?szego celu jest zdecydowanie po??dana.

Znaki towarowe zg?oszone w czasie pandemii

Innym obszarem w?asno?ci intelektualnej, w której pomimo pandemii zauwa?alna jest aktywno??, to obszar znaków towarowych. Tylko w marcu przed EUIPO zg?oszone zosta?y co najmniej dwa s?owno- graficzne znaki towarowe wykorzystuj?ce elementy s?owne „corona” i „anti”:  (numer: 018209699) oraz (numer: 018211468).

Oba znaki zosta?y zg?oszone mi?dzy innymi w klasie 3, tj. w klasie dla kosmetyków, przy czym pierwszy znak zosta? dodatkowo zg?oszony w klasach: 5, 9, 10, 11, 16, 24, w których znalaz?y si? mi?dzy innymi towary s?u??ce do dezynfekcji, maski ochronne oraz materia?y filtruj?ce.

Odpowiednio w marcu i w kwietniu w EUIPO zg?oszone zosta?y równie? co najmniej dwa s?owno-graficzne znaki towarowe wykorzystuj?ce element s?owny „COVID-19” – pierwszym z nich jest  znak o numerze 018215132 zg?oszony w klasach: 35 i 42, a wi?c odpowiednio dla: us?ugi badania opinii publicznej; badania oraz bada? naukowych, w tym bada? bakteriologicznych i wirusologicznych, a drugim znak o numerze 018226083 zg?oszony w klasach 10 i 25 dla nast?puj?cych towarów: maski, odzie? oraz obuwie.

Wskazane znaki mia?y nast?puj?c? szat? graficzn?:

.

Innym interesuj?cym pod k?tem trwaj?cej pandemii przyk?adem zg?oszenia dokonanego przed EUIPO by?o zg?oszenie s?ownego znaku towarowego „CORONAVIRUS” (numer: 018209884) który zosta? zg?oszony w klasach dla kosmetyków oraz napojów alkoholowych.

Jak odczytywa? takie dzia?ania? Wydaje si?, ?e pomimo powszechnej obawy o przysz?o??, niektórzy nie boj? si? komercjalizacji pandemii…

Czas zmian?

Czas pandemii pokazuje znaczenie w?asno?ci intelektualnej w nowoczesnym spo?ecze?stwie. Pomimo powszechnego l?ku niektórzy nie boj? si? wykorzysta? pandemii jako reklamy dla swojej dzia?alno?ci. Z kolei globalna praca nad stworzeniem najskuteczniejszych testów do diagnostyki COVID-19 oraz leku i szczepionki na t? chorob? obna?a konieczno?? zmiany dotychczasowego „w?asno?ciowego” podej?cia do wytworów w?asno?ci intelektualnej na takie, które nie zablokuje mo?liwo?ci korzystania z niego przez inne ni? uprawnione podmioty. Czas pandemii to nie tylko czas zmian rynkowych i konieczno?? adaptacji do nowej rzeczywisto?ci, ale tak?e zmiana optyki na znan? dotychczas w?asno?? intelektualn?.

?rod?o zdj?cia: https://unsplash.com/photos/Q8m8cLkryeo (dost?p: 14.05.2020).